Popełnienie przestępstwa jest najczęściej zamachem nie tylko na obowiązujący porządek prawny, ale jest również wymierzone przeciwko konkretnym dobrom prawnym i osobom. Ustawodawca stworzył każdemu pokrzywdzonemu (ofierze przestępstwa) możliwości ochrony i dochodzenia swych praw już przed sądem karnym, gdzie rozpatrywana jest przede wszystkim wina i odpowiedzialność oskarżonego. Wśród dostępnych pokrzywdzonemu narzędzi prawnych, należy wskazać przede wszystkim na możliwość wniesienia powództwa cywilnego.
Kto, kiedy i w jakim celu może wnieść powództwo cywilne w postępowaniu karnym?
Do wniesienia powództwa cywilnego w postępowaniu karnym uprawniony jest każdy pokrzywdzony. Pod pojęciem pokrzywdzonego należy rozumieć przede wszystkim każdą osobę bądź instytucję, której dobro prawne zostało naruszone lub zagrożone w wyniku popełnienia przestępstwa. W drodze powództwa cywilnego można dochodzić roszczeń majątkowych, wynikłych bezpośrednio z faktu popełnienia przestępstwa. Ograniczona jest, zatem możliwość dochodzenia w procesie karnym roszczeń o charakterze niemajątkowym oraz roszczeń bezpośrednio niezwiązanych z popełnieniem przestępstwa. Roszczenia takie mogą być dochodzone, ale już w odrębnym postępowaniu cywilnym.
W razie śmierci powoda cywilnego, po złożeniu powództwa cywilnego w postępowaniu karnym, w jego prawa mogą wstąpić osoby najbliższe i w dalszym ciągu dochodzić przysługujących mu roszczeń. Podobnie w przypadku śmierci ofiary przestępstwa przed złożeniem przez nią powództwa cywilnego w postępowaniu karnym, jej osoby najbliższe mogą takie powództwo wytoczyć i dochodzić w nim przysługujących im roszczeń.
Jeżeli uzasadnia to interes społeczny, z powództwem cywilnym w postępowaniu karnym na rzecz pokrzywdzonego albo jego osób najbliższych może wystąpić również prokurator. Prokurator może również popierać złożone w procesie karnym powództwo cywilne.
Powództwo cywilne w postępowaniu karnym powinno być złożone najpóźniej do momentu otwarcia przewodu sądowego na rozprawie głównej (moment, w którym oskarżyciel przystępuję do odczytania aktu oskarżenia). Powództwo takie może być również złożone wcześniej, w trakcie postępowania przygotowawczego.
Powód cywilny może w postępowaniu karnym działać przez pełnomocnika, którym może być adwokat lub radca prawny.
Jakie najważniejsze korzyści dla pokrzywdzonego są związane z wniesieniem powództwa cywilnego w postępowaniu karnym?
Przede wszystkim pokrzywdzony, który zdecydował się na wniesienie powództwa cywilnego w postępowaniu karnym, będzie mógł brać w nim aktywny udział na prawach strony. Powód cywilny będzie w szczególności uprawniony do dowodzenia wszelkich okoliczności, na jakich opiera swoje roszczenia. Będzie się to wiązało m.in. z możliwością zapoznawania się z aktami postępowania, składania wniosków dowodowych, zadawaniu pytań świadkom i biegłym, a także z możliwością zabrania głosu w trakcie tzw. mów końcowych w procesie karnym. Powodowi cywilnemu będą również przysługiwały przewidziane prawem środki zaskarżenia poszczególnych decyzji procesowych.
Istotną korzyść związaną ze złożeniem powództwa cywilnego w postępowaniu karnym, stanowi możliwości bezpośredniego kontynuowania dochodzenia swych roszczeń w postępowaniu cywilnym. Dzieje się tak w razie odmowy rozpoznania powództwa cywilnego przez sąd karny albo pozostawienia go bez rozpoznania. Wówczas pokrzywdzony może w ciągu 30 dni złożyć wniosek o przekazanie sprawy powództwa cywilnego do odrębnego rozpatrzenia przez sąd w postępowaniu cywilnym. Co ważne, za dzień zgłoszenia roszczenia pokrzywdzonego, będzie wówczas uważany dzień, w którym pokrzywdzony złożył powództwo cywilne w postępowaniu karnym.
Powództwo cywilne, w odróżnieniu od innych środków prawnych służących naprawieniu szkody wyrządzonej pokrzywdzonemu, umożliwia łącznie z uzyskaniem uprawnień strony procesu, dochodzenie w pełnej wysokości roszczeń majątkowych wynikających z popełnionego przestępstwa.
Warto również dodać, iż powód cywilny w postępowaniu karnym korzysta z tymczasowego zwolnienia z kosztów postępowania.
Powództwo cywilne jest tylko jedną z możliwych form aktywnej postawy pokrzywdzonego w postępowaniu karnym. Jego złożenie umożliwia przede wszystkim szybkie podjęcie czynności zmierzających do zaspokojenia roszczeń majątkowych ofiary przestępstwa.
Najnowsze komentarze