Reklama produktów leczniczych w aptekach ogólnodostępnych

Posted By Kancelaria Sobczyńscy Adwokaci sp. p.

PROWADZENIE KIEROWANEJ DO PUBLICZNEJ WIADOMOŚCI REKLAMY PRODUKTÓW LECZNICZYCH W APTEKACH OGÓLNODOSTĘPNYCH[1]

Wprowadzenie do ustawy – Prawo farmaceutyczne[2] restrykcyjnego zakazu reklamy aptek i ich działalności, w następstwie wejścia w życie ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych[3], nie ograniczyło możliwości prowadzenia kierowanej do publicznej wiadomości reklamy produktów leczniczych w aptekach ogólnodostępnych. Choć zakaz reklamy aptek i ich działalności jest interpretowany szeroko, a ustawodawca wyłączył spod zakresu jego stosowania jedynie informację o lokalizacji i godzinach pracy, prowadzenie reklamy leków w aptekach pozostaje wciąż prawnie dozwolone. Wprowadzić bowiem należy wyraźne rozgraniczenie pomiędzy zakazaną reklamą aptek i działalności aptecznej a dopuszczalną reklamą produktów leczniczych, prowadzoną w lokalu apteki przez podmiot odpowiedzialny, bądź na jego zlecenie.

WYTYCZNE DOTYCZĄCE  REKLAMY PRODUKTÓW LECZNICZYCH

Reklama produktu leczniczego podlega obostrzeniom określonym w ustawie – Prawo farmaceutyczne oraz w rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie reklamy produktów leczniczych[4]. Do wiadomości publicznej nie może być kierowana reklama leków wydawanych wyłącznie na podstawie recepty lub o nazwie identycznej z nazwą takich leków, leków zawierających środki odurzające i substancje psychotropowe oraz umieszczonych na wykazach leków refundowanych, jak również dopuszczonych do wydawania bez recepty lekarskiej, ale o tożsamej nazwie jak leki umieszczone na takim wykazie (art. 57 ustawy – Prawo farmaceutyczne). Działalność reklamowa nie może również odnosić się do produktów leczniczych, które nie zostały dopuszczone do obrotu na terytorium Polski, zostały dopuszczone do obrotu bez konieczności uzyskania pozwolenia, ani zawierać informacji niezgodnych z Charakterystyką Produktu Leczniczego (art. 56 ustawy – Prawo farmaceutyczne). W prowadzeniu działalności reklamowej produktów leczniczych wydawanych bez recepty, tzw. leków OTC, nie mniej istotne jest obowiązywanie generalnych zasad obiektywizmu i informowania o racjonalnym stosowaniu oraz zakazu wprowadzania w błąd, kierowania reklamy do małoletnich, czy oferowania lub obiecywania jakichkolwiek bezpośrednich lub pośrednich korzyści z tytułu nabycia produktu leczniczego (art. 53 ustawy – Prawo farmaceutyczne).

Szczególnie restrykcyjne ograniczenia, wprowadzone z uwagi na bezpieczeństwo pacjentów – bezpośrednich adresatów komunikatów marketingowych, dotyczą reklamy kierowanej do publicznej wiadomości, do której należy zaliczyć reklamę prowadzoną w aptekach ogólnodostępnych. Publiczna reklama produktów leczniczych nie może polegać m.in. na prezentowaniu leku przez osoby znane, naukowców, osoby posiadające wykształcenie medyczne, farmaceutyczne lub sugerujące posiadanie takiego wykształcenia oraz na odwoływaniu się do ich zaleceń. Zakazane pozostaje prezentowanie treści, które sugerują, że możliwe jest uniknięcie porady lekarza lub zabiegu chirurgicznego, w szczególności w wyniku postawienia diagnozy lub zalecenia leczenia w drodze korespondencyjnej. Za niedozwolone należy uznać przedstawianie informacji, które wskazują, iż nawet osoba zdrowa przyjmująca produkt leczniczy poprawi swój stan zdrowia, a jego nieprzyjmowanie może pogorszyć stan zdrowia, jak również sugerujących, że produkt leczniczy jest środkiem spożywczym, kosmetycznym lub artykułem konsumpcyjnym, albo jego skuteczność lub bezpieczeństwo są konsekwencją naturalnego pochodzenia. Nie można również promować leków, zapewniając, że ich przyjmowanie gwarantuje odpowiedni skutek, brak jest działań niepożądanych lub że skutek jest lepszy lub równoważny, jak w przypadku innej metody albo leczenia innym produktem. Także umieszczanie w komunikatach reklamowych treści, które mogą prowadzić do błędnej autodiagnozy w wyniku przytaczania szczegółowych opisów przypadków i objawów choroby, albo odnoszących się w formie nieodpowiedniej, zatrważającej lub wprowadzającej w błąd do wskazań terapeutycznych oraz takich, które zawierają niewłaściwe, niepokojące lub mylące określenia przedstawionych graficznie zmian chorobowych, obrażeń ciała lub działania produktu leczniczego na ludzkie ciało lub jego części, zostało wprost uznane za niedozwolone (art. 55 ustawy – Prawo farmaceutyczne). Należy jedynie wspomnieć, iż dalsze wytyczne i ograniczenia w zakresie reklamy zawiera rozporządzenie w sprawie reklamy produktów leczniczych.

REKLAMA PRODUKTÓW LECZNICZYCH W APTEKACH OGÓLNODOSTĘPNYCH

Mając na uwadze zakaz prowadzenia reklamy aptek i ich działalności oraz wynikające z przepisów prawa istotne ograniczenia w zakresie promowania leków, wskazać należy, iż nie została w żaden sposób prawnie wykluczona reklama produktów leczniczych prowadzona w lokalach aptek. Bezpośrednie odniesienia w tym zakresie zawiera bowiem rozporządzenie w sprawie reklamy produktów leczniczych, zgodnie z którym reklama produktu leczniczego prowadzona w aptekach nie może jedynie utrudniać prowadzonej tam działalności oraz przybierać formy dźwiękowej i audiowizualnej. Jednocześnie funkcjonuje obostrzenie tego rodzaju, iż reklama nie może ograniczać ekspedycyjnej powierzchni przeznaczonej dla osób korzystających z usług apteki oraz powinna być rozmieszczona w wydzielonych, stałych miejscach, w sposób uporządkowany. Z powyższego wyprowadzić można wniosek o dopuszczalności promowania leków OTC w ustawowych granicach, o ile nie zakłóca ono działalności ogólnodostępnej apteki o podstawowym, fundamentalnym znaczeniu, jakim pozostaje świadczenie usług farmaceutycznych.

Reasumując, wprowadzenie szerokiego zakazu prowadzenia reklamy aptek i ich działalność nie wykluczyło możliwości prowadzenia reklamy produktów leczniczych w aptekach. Choć istnieją takie obszary działalności, w których sposób publicznego promowania leków bez recepty mógłby być zbieżny z niedozwoloną reklamą działalności apteki, wskazać należy, iż funkcjonalne rozgraniczenie obu kategorii wciąż pozostaje możliwe. Ustawodawca jednoznacznie przesądził bowiem, iż prowadzenie reklamy produktu leczniczego w lokalu ogólnodostępnej apteki jest legalne, o ile jednak nie nosi znamion niedozwolonej reklamy samej apteki i jej działalności.

apl. adw. Marta Szczepaniak
Kancelaria Sobczyńscy Adwokaci sp. p. w Poznaniu