Konstrukcja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością sprawia, że generalnie jedynym podmiotem ponoszącym pełną odpowiedzialność za zobowiązania spółki jest sama spółka. Odpowiedzialności tej nie ponoszą wspólnicy ani co do zasady członkowie organów. Co do zasady, gdyż kodeks spółek handlowych wskazuje przypadki, w których także członkowie zarządu mogą zostać pociągnięci do odpowiedzialności za zobowiązania spółki.
Po pierwsze, zgodnie z art. 291 k.s.h., członek zarządu ponosi odpowiedzialność za zobowiązania spółki jeśli umyślnie lub przez niedbalstwo podał fałszywe dane w kierowanych do sądu oświadczeniach dotyczących wniesienia całości wkładów na kapitał zakładowy spółki lub wniesienia całości wkładów na podwyższony kapitał zakładowy. W takim przypadku odpowiada on wobec wierzycieli spółki solidarnie ze spółką przez trzy lata od dnia zarejestrowania spółki, w przypadku podania fałszywego oświadczenia o wniesieniu przez wszystkich wspólników wkładów na kapitał zakładowy, lub od dnia zarejestrowania podwyższenia kapitału zakładowego, w przypadku podania fałszywych danych w drugim ze wskazanych wyżej oświadczeń.
Poza opisanym wyżej przypadkiem stosownie do treści art. 299 k.s.h. członkowie zarządu mogą być pociągnięci do odpowiedzialności za zobowiązania spółki jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna. W takim przypadku przeciwko członkowi zarządu mogą wystąpić także inni wierzyciele, którzy uprzednio nie prowadzili egzekucji przeciwko spółce.
Członek zarządu ponosi odpowiedzialność za zobowiązania spółki od chwili powołania go do zarządu. Brak zgłoszenia tego faktu do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego nie ma w tym przypadku żadnego znaczenia. Pamiętać bowiem należy, że wpis do KRS ma charakter deklaratywny, a przepisy k.s.h. łączą odpowiedzialność za zobowiązania spółki z powołaniem członka zarządu a nie ujawnieniem tego faktu w KRS.
Oczywiście odpowiedzialność członka zarządu za zobowiązania spółki nie jest bezwzględna i może on się od tej odpowiedzialności uchylić. Niemniej możliwe to będzie jedynie wówczas, gdy członek zarządu wykaże, że:
- we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe,
- niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy,
- mimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody.
Ustawodawca wskazując przesłanki uwolnienia się członka zarządu od odpowiedzialności za zobowiązania spółki nie wyjaśnił kiedy wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęcie postępowania układowego zgłoszony został we właściwym czasie. Kwestia ta budziła liczne wątpliwości niemniej kierując się utrwaloną linią orzecznictwa Sądu Najwyższego przyjmuje się, że „właściwy czas” do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości należy określać z uwzględnieniem przepisów ustawy prawo upadłościowe i naprawcze, przewidujących 14 dniowy termin do zgłoszenia takiego wniosku od momentu, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości. Jednocześnie Sąd Najwyższy zwraca uwagę, że określając właściwy czas do zgłoszenia takiego wniosku należy brać również pod uwagę ochronę wierzycieli, rozumianą jako umożliwienie im zaspokojenia przynajmniej części swych roszczeń. Tak więc „właściwym czasem” do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości nie może być moment, w którym majątek spółki nie wystarcza nawet na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego i choćby częściowe zaspokojenie roszczeń wierzycieli. Pamiętać również należy, że dopiero skuteczne zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub faktyczne wszczęcie postępowania układowego zwalnia członków zarządu z odpowiedzialności. Członek zarządu nie będzie mógł powoływać się na przesłankę wyłączającą jego odpowiedzialność, gdy wniosek o ogłoszenie upadłości zostanie zwrócony np. z uwagi na braki formalne.
Odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania spółki ma charakter solidarny, tak więc zgłoszenie stosownego wniosku we właściwym czasie przez jednego z członków zarządu zwalnia od odpowiedzialności pozostałych.
Ponadto członek zarządu będzie mógł uwolnić się od odpowiedzialności jeżeli wykaże, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy. W tym celu będzie on musiał wykazać, że sprawował swe funkcje z dochowaniem należytej staranności a w czasie sprawowania przez niego funkcji brak było podstaw do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcie postępowania układowego, bądź też uchybienie tym obowiązkom było od niego niezależne. Brak winy w niezgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcie postępowania układowego zwalnia wyłącznie tego członka zarządu, któremu winy przypisać nie można.
Kolejną przesłanką wyłączającą odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania spółki jest brak szkody po stronie wierzyciela. Poprzez szkodę należy rozumieć pogorszenie możliwości zaspokojenia wierzyciela wskutek niezgłoszenia we właściwym czasie wniosku o wszczęcie postępowania układowego lub upadłościowego. Członek zarządu będzie wolny od odpowiedzialności jeśli wykaże, że zaspokojenie roszczeń wierzyciela nie byłoby możliwe nawet w przypadku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcia postępowania układowego we właściwym czasie albo, że mimo zgłoszenia takich wniosków wierzyciele nie zostali by zaspokojeni w większym stopniu.
Roszczenia wierzycieli przeciwko członkom zarządu, kierowane na podstawie art. 299 k.s.h., przedawniają się z upływem trzech lat od stwierdzenia bezskuteczności egzekucji przeciwko spółce. Wynika to z tego, że odpowiedzialność członków zarządu ma charakter deliktowy, co potwierdził Sąd Najwyższy w licznych orzeczeniach.
Opisywana wyżej odpowiedzialność członków zarządu dotyczy wszystkich zobowiązań spółki, niezależnie od sposobu ich powstania. Obejmuje zatem zobowiązania cywilnoprawne i publicznoprawne, w szczególności takie jak zobowiązania podatkowe lub zobowiązania wobec ZUS.
Najnowsze komentarze