Likwidator spółki z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiada w takim samym zakresie i wedle tych samych zasad co członek zarządu za zobowiązania spółki, których nie udało się wyegzekwować. Odpowiedzialność likwidatora spółki z o.o. wynika z art. 280 k.s.h., który nakazuje odpowiednio stosować do likwidatorów przepisy dotyczące członków zarządu, a więc również art. 299 § 1 k.s.h. Przepis stanowi, że: „jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania.”.
Warto w tym miejscu wspomnieć o zmianach w przepisach, jakie zostały wprowadzone ustawą z dnia 15 maja 2015 r. Prawo restrukturyzacyjne (Dz.U. z 2015 r. poz. 978), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2016 r. Ustawa (w tytule VI zawierającym przepisy przejściowe i zmiany w przepisach obowiązujących) wprowadziła do k.s.h. nowy przepis – art. 299 ze zn,1 k.s.h. regulujący wprost reżim odpowiedzialności likwidatora spółki z o.o. powołanego uchwałą wspólników.
UWAGA! Z dniem 1 stycznia 2016 r. w życie wszedł nowy przepis –art. 299 ze zn.1 k.s.h. w następującym brzmieniu:
Art. 299 ze zn. 1 k.s.h. – Do likwidatorów spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, z wyjątkiem likwidatorów ustanowionych przez sąd, przepis art. 299 stosuje się odpowiednio.
Do czasu uchwalenia powyższego przepisu odpowiedzialność likwidatorów za zobowiązania spółki była przedmiotem rozbieżności w orzecznictwie. Odpowiedzialność na gruncie art. 299 w zw. z art. 280 k.s.h. została zaaprobowana w uchwale Sądu Najwyższego podjętej w składzie 7 sędziów z dnia 28 stycznia 2010 r., (sygn. III CZP 91/09, Biul. SN 2010, Nr 1, s. 12) w której Sąd Najwyższy wskazał wprost, iż: “Odpowiedzialność przewidzianą w art. 299 k.s.h. ponosi także likwidator spółki z ograniczoną odpowiedzialnością”.
W zakresie odpowiedzialności likwidatora Sąd Najwyższy wypowiedział się również w uchwale z dnia 28 lutego 2008 r. w sprawie III CZP 143/07, w której zauważył, że uwzględniając cel i charakter odpowiedzialności przewidzianej w art. 299 k.s.h. należy przyjąć, iż „w razie bezskuteczności egzekucji określonego zobowiązania odpowiedzialność na zasadach tego przepisu ponoszą osoby będące członkami zarządu lub likwidatorami w czasie istnienia tego zobowiązania, a ściślej – jego podstawy”.
Stanowisko Sądu Najwyższego przed rokiem 2008 kształtowało się jednak mniej jednoznacznie. Sąd Najwyższy pozostawał na stanowisku, wyrażonym chociażby w wyroku z dnia 6 lipca 2007 r., III CSK 2/07, OSNC 2008, Nr C, poz. 63) iż „likwidator spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie ponosi odpowiedzialności na podstawie art. 299 k.s.h.”. Nie wskazano jednak czy ponosi on w ogóle jakąkolwiek odpowiedzialność, a jeżeli nawet ją ponosi to na jakich zasadach. Stworzyło to pewien stan niepewności prawnej, który należało uregulować chociażby przez zmiany legislacyjne.
Analizując dotychczasowe orzecznictwo, można było pokusić się nie tylko o stwierdzenie, ale właściwie i wniosek, iż likwidator spółki z o.o. jednak taką odpowiedzialność ponosi, co do istoty.
Zakres odpowiedzialności likwidatora
Odpowiedzialność likwidatorów za bezskuteczność egzekucji określonego zobowiązania wobec spółki ma charakter odpowiedzialności osobistej. Oznacza to, że likwidatorzy odpowiadają całym swoim majątkiem prywatnym (bez ograniczeń) za całość zobowiązań zaciągniętych przez spółkę. Warto jednakże pamiętać, że odpowiedzialność ta ma także charakter subsydiarny, czyli posiłkowy. Wierzyciel, domagający się zaspokojenia swoich roszczeń w pierwszej kolejności musi dochodzić roszczeń bezpośrednio od spółki, a dopiero wówczas, gdy egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, może wystąpić z żądaniem zaspokojenia swojego roszczenia do jej likwidatora lub likwidatorów.
Zakres odpowiedzialności przewidziany w art. 299 k.s.h. jest wyjątkowo szeroki i obejmuje wszystkie należności wobec spółki, co do których egzekucja okazała się bezskuteczna. Rozszerzenie tej tezy znalazło rozwinięcie w orzecznictwie Sądu Najwyższego.
Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego – Izby Cywilnej z dnia 7 grudnia 2006 roku, (sygn. akt III CZP 118/06, Legalis) odpowiedzialność likwidatora oprócz należności głównej obejmuje również zasądzone w tytule wykonawczym, wydanym przeciwko spółce, koszty procesu, koszty postępowania egzekucyjnego umorzonego z powodu bezskuteczności egzekucji i odsetki ustawowe od należności głównej.
Należy także dodać, że likwidatorzy ponoszą za swoje działania i zaniechania odpowiedzialność na podstawie art. 291 k.s.h. – podanie (umyślne lub przez niedbalstwo) fałszywych danych w oświadczeniu potwierdzającym wniesienie całości wkładów na pokrycie kapitału zakładowego (art. 167 § 1 pkt 2 k.s.h.) lub oświadczeniu o wniesieniu wkładów na pokrycie podwyższenia kapitału zakładowego (art. 262 § 2 pkt 3 k.s.h.).
Likwidator za takie uchybienia odpowiadają wobec wierzycieli spółki solidarnie ze spółką przez trzy lata od dnia zarejestrowania spółki lub zarejestrowania podwyższenia kapitału zakładowego.
Powszechnie przyjmuje się, że gdy w toku likwidacji spółki dokonywane jest podwyższenie kapitału zakładowego także likwidatorzy na podstawie art. 291 k.s.h. mogą być pociągnięci do odpowiedzialności za uchybienia których się dopuścili.
Okoliczności wyłączające odpowiedzialność likwidatora:
Złożenie we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki lub wszczęcie postepowania układowego.
Nie ulega wątpliwości, że zagadnienie czym w rozumieniu norm kodeksowych jest „właściwy czas” może nastrajać wielu problemów interpretacyjnych. Zgodnie jednak z orzeczeniem Sądu Najwyższego z 24 września 2008 r., II CSK 142/2008: „Nie może być uznany za „właściwy czas” w rozumieniu art. 299 § 2 k.s.h. moment, gdy majątek spółki nie wystarcza nawet na częściowe zaspokojenie wierzycieli i kosztów postępowania upadłościowego, a więc gdy spółka jest już bankrutem. Właściwym czasem na zgłoszenie wniosku jest zatem moment, w którym wprawdzie wszystkich wierzycieli nie da się już zaspokoić, ale istnieje jeszcze majątek spółki pozwalający na przynajmniej częściowe zaspokojenie wierzycieli w postępowaniu upadłościowym”.
Jak nie trudno zauważyć, problematyka odpowiedzialności likwidatorów spółki z o.o. przez lata kształtowała się niejednoznacznie. Wydaje się, iż wprowadzenie rzeczonego przepisu art. 2991 k.s.h. rozwieje wszelkie wątpliwości dotyczące zasadności odpowiedzialności likwidatorów spółki z o.o. Niemniej w związku z tym, że przepis obowiązuje dopiero od początku roku zasadne byłoby przyjęcie, że w zakresie okoliczności sprzed 1 stycznia 2016 r. nie jest wyłączona odpowiedzialność likwidatora, w kontekście wyroku SN z dnia 28 stycznia 2010 r., (sygn. III CZP 91/09), nawet do likwidatora ustanowionego przez sąd. W tym znaczeniu, norma art. 2991 k.s.h. potwierdzałby jedynie dotychczasowe rozważania.
Autor: aplikant radcowski Piotr Midura
Najnowsze komentarze