Posted By prawnik Konrad Różowicz

Urządzanie i prowadzenie gier losowych zostało poddane przez państwo szczególnej regulacji prawnej. Warunki i zasady prowadzenia działalności w zakresie gier losowych, zakładów wzajemnych i gier na automatach reguluje ustawa z dnia 19 listopada 2009 o grach hazardowych[1]. Pomimo, że regulacje tejże ustawy mają charakter kompleksowy dla osób naruszających jej unormowania zasadnicze znaczenie będą miały przepisy kodeksu karnego skarbowego. Zgodnie z art. 107 § 1 kks kto wbrew przepisom ustawy lub warunkom koncesji lub zezwolenia urządza lub prowadzi grę losową, grę na automacie lub zakład wzajemny, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności do lat 3, albo obu tym karom łącznie.

W świetle przywołanych regulacji pojawia się pytanie o legalność prowadzenia działalności gospodarczej zmierzającej do umożliwienia zakupu losów przez internet, bez uzyskania stosownych zezwoleń. Zasadniczo bowiem każde naruszenie przepisów ustawy o grach hazardowych, o ile polega ono na urządzaniu i prowadzeniu gier i zakładów wzajemnych, przyjmuje postać zachowania karalnego. W pierwszej kolejności należy zatem zastanowić się czy działalność taka będzie mieściła się w zakresie pojęciowym urządzania lub prowadzenia gry losowej. Sformułowania te „nie posiadają swoich definicji legalnych w przepisach ustawy o grach hazardowych, niemniej z treści jej przepisów można wnioskować, że w wypadku urządzania chodzi o zaprowadzenie czy uruchomienie działalności hazardowej w określonym miejscu: kasynie, salonie, punkcie. Stąd też przyjąć należy, że urządzenie gry czy zakładu poprzedza czasowo ich prowadzenie. Prowadzenie przeto dotyczy działalności już uprzednio urządzonej. Stąd dopuszczalne jest nielegalne prowadzenie działalności hazardowej legalnie urządzonej, jednak nie jest możliwe legalne prowadzenie działalności urządzonej nielegalnie”[2].

Poczynione rozważania o charakterze ogólnym należy przyrównać do wzorcowego sposobu działania przedsiębiorstw oferujących zakup losów, a więc zdalny udział w grach liczbowych i loteriach. Podmioty te przyjmują zlecenia na przekazanie typowań w grze losowej np. Lotto. Klient serwisu posiada przy tym dostęp do wszelkich niezbędnych informacji za pomocą strony internetowej. W panelu gracza widoczne są m.in. typowania, dane z losowania, trafienia i wygrane. Przybliżony schemat działania zbieżny jest zatem z definicją pośrednictwa w dokonaniu określonych czynności. Powyższe słusznie zauważył Sąd Rejonowy w Poznaniu w wyroku z dnia 4 stycznia 2012 r. (sygn. VIII K 3/12, sprawa serwisu www.3gry.pl). Skład orzekający w uzasadnieniu wyroku wskazał, że żadne z słownikowych znaczeń pojęć „urządzać” ani „prowadzić” nie może być utożsamiane z prowadzonym wg. ww. schematu rodzajem działalności. W zakresie przedmiotowym wskazanych pojęć nie jest bowiem działalność, którą określić można mianem działalności o charakterze posłańca pomiędzy graczem a podmiotem prowadzącym lub urządzającym grę. Innymi słowy działalność pośrednictwa w zakupie losów nie może być utożsamiana z prowadzeniem lub urządzaniem gier losowych.

Pomimo klarowności przywołanego stanowiska w literaturze można także napotkać na odmienne stanowisko. Przykładem jest analiza dokonana przez K. Łabudka, w swoim stanowisku posługującego się analogią: „Proszę sobie wyobrazić sytuację, że otwiera pan na rynku jakiegoś miasta punkt pośrednictwa i z ominięciem obowiązków wynikających z ustawy o wychowaniu w trzeźwości prowadzi pan działalność polegającą na przyjmowaniu zleceń na zakup alkoholu na rzecz swoich klientów. Czyli taki punkt nie prowadzi sprzedaży, ale prowadzi zakup alkoholu dla klientów – oczywiście, pobierając za to opłatę (marżę). Bez wątpienia dochodzi do transakcji handlowej, na której zarabia rzekomy pośrednik. Nie przekonuje mnie fakt, że powołuje się on na relacje nie z producentem alkoholu, ale na relacje z nabywającym alkohol. W mojej ocenie jest to działalność polegająca na handlu (bowiem jest to działalność zarobkowa i pobierana jest marża od kupującego) i podlega wszelkim rygorom przewidzianym w ustawie. Tak samo w przypadku rzekomego pośrednictwa w zakupie losów gier urządzanych przez Totalizator Sportowy. W moje ocenie to całkiem ciekawa konstrukcja, ale jednak jest to próba obejścia prawa.”[3].

Kolejnym i jednocześnie zasadniczym punktem stycznym wskazanych regulacji jest ich reglamentacyjny charakter. Jednakże już zupełnie inaczej kształtują się aksjologiczne podstawy przyjęcia unormowań prawnych. Ustawa o wychowaniu w trzeźwości w swej preambule expressis verbis wskazuje motywy jej przyjęcia. Ustawodawca wskazał, że „Uznając życie obywateli w trzeźwości za niezbędny warunek moralnego i materialnego dobra Narodu, stanowi się, co następuje”. A zatem przyjęcie stosownych regulacji przeciwdziałać ma negatywnemu wpływowi alkoholu na poszczególne podmioty (szeroko pojęta troska o jednostkę będącą tkanką społeczeństwa). Z goła odmienne były powody przyjęcia regulacji ustawy o grach hazardowych. Jak słusznie wskazuje G. Łabuda „Reglamentacja działalności hazardowej służy ochronie kilku dóbr prawnych. Celem sprawowania kontroli państwa nad hazardem jest nie tylko ochrona mienia Skarbu Państwa uzyskującego znaczne wpływy budżetowe z tej działalności. Chodzi również o ochronę szeroko pojętego porządku publicznego, który na skutek utraty płynności finansowej przez obywateli może być zagrożony, a także o mienie klientów podmiotów wykonujących działalność hazardową. W piśmiennictwie wskazuje się także na ochronę wymiaru sprawiedliwości w drodze reglamentacji hazardowej przed penetracją zorganizowanych struktur przestępczych, tradycyjnie zainteresowanych lokowaniem mienia uzyskanego w drodze przestępczej w działalności hazardowej”[4].

Przyrównanie prowadzenia działalności celowo nastawionej na osiąganie zysku z obchodzenia regulacji prawnych wynikających z ustawy o wychowaniu w trzeźwości z prowadzeniem dopuszczonej w przepisach, albowiem niezakazanej, działalności pośrednictwa w zakupie losów w loterii zdaje się być chybione.

Bardziej zasadne byłoby przyrównanie sposobu działania wzmiankowanych serwisów do odpłatnego pośrednictwa np. w kontaktach z notariuszem. Pomimo, że działalność notarialna poddana jest regulacji prawnej to już pośrednictwo w kontaktach pomiędzy klientem a notariuszem (przedłożenie pism, uregulowanie opłat itd.) nie jest. Zatem pomimo zarobkowego charakteru takiej działalności nie będzie konieczne posiadanie uprawnień notarialnych, dla osiągania zysku z pośrednictwa.

Należy zauważyć, że gdyby celem ustawodawcy było również poddanie reglamentacji pośrednictwa w zakupie losów uregulowałby tę kwestię bezpośrednio w ustawie. Jeszcze bowiem do niedawna reglamentowane były m.in. pośrednictwo w obrocie nieruchomościami.

Poczynione rozważania ukazują, że istotne jest prawidłowe sporządzenie regulaminu działania serwisu. Należy bowiem zauważyć, że nie zawsze zachowania przedsiębiorcy musza pozostawać w pełni zgodne z prawem. Stanie się tak gdy działania nie będą polegać wyłącznie na pośrednictwie, a zatem gdy przedsiębiorca z posłańca stanie się podmiotem urządzającym bądź prowadzącym gry. Zauważenia wymaga, że działalność taka aby być sprzeczną z ustawą o grach hazardowych musiałaby wykorzystywać jeden z rodzajów gier o których mowa w art. 2 ustawy. Katalog ten ma charakter zamknięty, z czego wniosek, że inne gry hazardowe, nieobjęte jej zakresem, pozostają poza zakresem jej normowania. Zgodnie z ustawą, grami losowymi są gry o wygrane pieniężne lub rzeczowe, których wynik w szczególności zależy od przypadku, a warunki gry określa regulamin. Są to:

Serwisy pośredniczące w szczególności powinny dochować staranności, aby ich działania nie kwalifikowały się jako loterie promocyjne. Przykładowo można wskazać mechanizm w którym uczestnik serwisu poprzez nabycie usługi (pośrednictwa w zakupie losu) bądź towaru (losu) nieodpłatnie (pod tytułem darmym) uczestniczy w loterii w której wygrać można np. los w loterii organizowanej przez inny podmiot np. Totalizator Sportowy (wygrana rzeczowa). W takim przypadku pomimo, że organizatorem gry losowej w której wygraną będzie odpowiedni kwota liczbowa jest podmiot zewnętrzny nie można wykluczyć zaklasyfikowanie działań serwisu jako urządzania lub prowadzenie gier losowych o tenże los.

Należy zauważyć, że loteria promocyjna nie jest penalizowana przez ustawodawcę w art. 107 kks. Typizacja nielegalnego urządzania i prowadzenia tych gier została dokonana w art. 108 kks. Zgodnie z art. 108. § 1 kks Kto wbrew przepisom ustawy  lub warunkom zezwolenia urządza lub prowadzi loterię fantową, grę bingo fantowe, loterię promocyjną lub loterię audioteksową, podlega karze grzywny do 240 stawek dziennych. Należy jednak zauważyć, że  art. 107 § 4 kks wprowadza możliwość uznania w wypadku mniejszej wagi że sprawca czynu zabronionego określonego podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe. Wykroczenia skarbowe z art. 107 kks są zagrożone karą grzywny określoną kwotowo (art. 47 kks).Zgodnie z art. 48. § 1kks kara grzywny może być wymierzona w granicach od jednej dziesiątej do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia, chyba że kodeks stanowi inaczej.W przypadku art. 108 kks nie występuje postać wykroczenia skarbowego.

Rekapitulując poczynione rozważania w świetle regulacji ustawy o grach hazardowych pośrednictwo nie podlega reglamentacji prawnej a zatem nie jest penalizowane przez art. 107 i 108 kks. Kluczowe dla zgodnego z prawem prowadzenia tego rodzaju działalności jest przygotowanie odpowiedniego regulaminu, tak ażeby pozostawał on w zgodności z pozostałymi regulacjami normatywnymi a nade wszystko by nie prowadził do zmiany jej charakteru.